Tekabüliyet Kuramının Metafizik Önermelere Karşı Durumu: İsim – Müsemma Tartışmaları ve İki Örnek Üzerinden Bir İnceleme
Özet Görüntüleme: 674 / PDF İndirme: 63
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10972892Anahtar Kelimeler:
Felsefe, Tekabüliyet kuramı, Kelam, İsim – Müsemma, Doğruluk kuramlarıÖzet
Tekabüliyet olarak doğruluk kuramı kısaca “bilginin nesnesine uygunluğu” yani bir ifadenin, önermenin, inancın, durum bildiriminin bir gerçeğe tekabül etmesi - denk düşmesi, onunla uygunluk halinde bulunması şeklinde tanımlanır. Buna göre doğruluk; bir önerme ile dünyadaki bir olgu (veya durum) arasındaki iki taraflı bir tekabüliyet ilişkisi olarak şekillenir. Dolayısıyla tekabüliyet kuramı hâlihazırda müşahede edilebilen, özneden bağımsız gerçekler olarak bilinen dünyadaki şeyler hakkında bir doğruluk veya yanlışlık nitelemesi yapmayı mümkün kılar. Metafizik bir inanışı yahut ahlaki bir yargıyı belirten önermelerin epistemolojik değerlerinin saptanması tekabüliyet kuramıyla başarılamaz gibi görünmektedir. Bu makalenin amacı tekabüliyet kuramının metafizik önermeler karşısındaki konumu saptamaktır. Bunu yaparken öncelikle tekabüliyet kuramının ne olduğu ve Aristoteles’ten Kant’a kadar doğruluğun nasıl anlaşıldığı konuşulacaktır. Sonrasında İncil’de Koloseliler 1:15’te geçen “görünmeyen tanrının görünümü” ifadesinin çözümlemesi yapılacaktır. Bunu takiben tekabüliyet kuramının kelam geleneğindeki isim – müsemma tartışmaları ile bağlantısı, tarihi olarak tekabüliyet kuramının gelişimine dâhil edilebilirliği incelenecek, Yunus Emre’nin “ete kemiğe büründüm Yunus diye göründüm” ifadeleri bu tartışma bağlamında kısaca tahlil edilecektir. Nihayetinde tekabüliyet kuramının burada ele alacağımız metafizik ifadeleri doğrulayıp doğrulayamayacağına dair bir
yargıya varılacak ve kuramın metafizik önermeleri müstakil olarak doğrulayamayacağı sonucuna
varılacaktır.
Referanslar
Abarim Publications’ Free Online Dictionary of Biblical New Testament Greek. Erişim 05.12.2023. https://www.abarim-publications.com/DictionaryG/index.html.
Acton, H. B. “The Correspondence Theory of Truth”, Proceedings of the Aristotelian Society 35 (1934), 177–94.
Al-Ghazāly, Abw Hāmid. Al-Maqsad al-Asnā fy Sherḥi Maāny Asmā Allah al-Husnā. Beirut: Dār Ibn Hazm, 2011.
Al-ḥamd, Muḥamad bin Ibrahīm. Muṣṭalaḥāt fy Kutub al-Aqāʾid. Riyad: Dār Ibn Khuzayma, 2007.
Aristotle. On Interpretation. çev. E. M. Edghill. PDF: BOCC, 2020. https://www.bocc.ubi.pt/pag/Aristotle-interpretation.pdf
Aquinas, Thomas. Summa Theologiae. çev. Fathers of the English Dominican Province. Online Edition, 2017.
Becelaere, F. L. Van. “A Summary Exposition of Saint Thomas Aquinas’s Philosophy of Knowledge”. The Philosophical Review 12/6 (1903), 611–628.
Cohen, L. Jonathan. “The Coherence Theory of Truth”, Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition, 34/4 (1978), 351–360.
Çelebi, İlyas. “Klasik Bir Kelam Problemi Olarak İsim-Müsemma Meselesi”. İLAM Araştırma Dergisi 3/1 (Ocak-Haziran 1998), 103-104.
Çelebi, İlyas. “İsim-Müsemma”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/548-551. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Dağlar, Abdülkadir. “Yunus ve Hafız ile Goethe ve Nüzhet Erman Dörtgeninde Ebussuud Efendi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/41 (Aralık 2015), 144-151.
David, Marian. "The Correspondence Theory of Truth". The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2022), 1 25.
Elsby, Charlene. “Aristotle’s Correspondence Theory of Truth and What Does Not Exist”. Logic and Logical Philosophy 25 (2016), 57-72.
Klement, Kevin. "Russell’s Logical Atomism". The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2020). 1-17.
Özbay, Hüseyin – Tatçı, Mustafa. Yunus Emre ile İlgili Makalelerden Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1990.
Patterson, D. “What Is a Correspondence Theory of Truth?”. Synthese, 137/3 (2003), 421–444.
Tepe, Harun. Platon’dan Habermas’a Felsefede Doğruluk ya da Hakikat. İstanbul: BilgeSu Yayıncılık, 1. Baskı, 2016.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Ahmet Hamdi Hacıcaferoğlu
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.