Çok Kutuplu Dünya Düzeninde Orta Güçlerin Stratejik Konumlanması: Suudi Arabistan Örneği


Özet Görüntüleme: 0 / PDF İndirme: 0

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.17347368

Anahtar Kelimeler:

Çok kutupluluk, Orta güçler, Stratejik hedging, Suudi Arabistan, Dış politika

Özet

Bu çalışma, Suudi Arabistan’ın dış politikasını stratejik hedging kuramsal çerçevesi üzerinden sistematik bir şekilde incelemektedir. Stratejik hedging, uluslararası ilişkiler literatüründe, orta ölçekli güçlerin büyük güç rekabetlerinin yoğunlaştığı ve uluslararası sistemin dönüşüm geçirdiği dönemlerde belirsizlikleri yönetmek, riskleri asgariye indirmek ve stratejik özerkliklerini azami düzeye çıkarmak amacıyla başvurdukları çok katmanlı bir dış politika yaklaşımı olarak kavramsallaştırılmaktadır. Bu bağlamda, Suudi dış politikasını yalnızca ikili ilişkiler bağlamında değil, aynı zamanda çok kutupluluğa yönelen uluslararası düzenin genel dinamikleri ışığında konumlandırmak, Riyad’ın son dönemde geliştirdiği yönelimlerin anlaşılabilmesi açısından elzemdir. Araştırma, özellikle Suudi Arabistan’ın hem tarihsel ve kurumsal bağlarla şekillenmiş geleneksel güvenlik ortağı olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile ilişkilerini hem de yükselen küresel aktörler konumundaki Çin ve Rusya ile geliştirdiği stratejik angajmanları analiz etmektedir. Bu bağlamda çalışmanın temel argümanı, ABD’nin küresel güvenlik mimarisindeki görece geri çekilme eğilimleri ve Amerikan tek kutupluluğunun aşamalı erozyonu, Suudi Arabistan açısından geleneksel güvenlik garantilerinin sürdürülebilirliğini sorgulanır hale getirdiği be bu durumun Riyad’ı hem güvenlik hem de ekonomik alanlarda tek taraflı bağımlılığın risklerini azaltmak üzere yeni stratejik ortaklıklar geliştirmeye yönelttiğidir.

Bu çerçevede, çalışma “Uluslararası sistemin tek kutupluluktan çok kutupluluğa doğru evrimi ile birlikte iç ekonomik zorunlulukların etkisi, Suudi Arabistan’ı nasıl bir riskten korunma politikasına yönelttiği ve ülkeyi bir orta ölçekli güç olarak yeniden konumlandırmaya sevk etti?” temel araştırma sorusunu cevaplamaya çalışmaktadır. Çalışmanın bulguları, ekonomik çeşitlendirme ve yapısal dönüşüm hedefleri ile küresel güç dağılımındaki kaymaların birbirini tamamlayıcı biçimde Riyad’ı hem Çin hem de Rusya ile daha kurumsallaşmış ve çok boyutlu ilişkiler geliştirmeye zorladığını ortaya koymaktadır. Dolayısıyla Suudi Arabistan’ın dış politikasında gözlemlenen stratejik hedging yaklaşımı, literatürde angajman ile yumuşak dengeleme (soft-balancing) unsurlarının bileşimi olarak tanımlanan ve bir yandan bağımlılık ilişkilerini azaltırken diğer yandan doğrudan çatışmadan kaçınmayı amaçlayan yaklaşımıyla örtüşmektedir. Bu strateji sayesinde Riyad, hem rejim güvenliğini teminat altına almakta, hem stratejik özerklik kapasitesini artırmakta, hem de bölgesel düzeyde nüfuzunu pekiştirerek değişen küresel düzen içerisinde daha esnek ve manevra kabiliyeti yüksek bir konum elde etmektedir.

Referanslar

Acharya, Amitav. The End of American World Order. Cambridge: Polity Press, (2014).

Acharya, Amitav. After Liberal Hegemony: The Advent of a Multiplex World Order. Ethics & International Affairs 31/3 (2017): 271-285. doi:10.1017/S089267941700020X.

Allison, Graham. Destined for War: Can America and China Escape Thucydides’s Trap? Houghton Mifflin Harcourt, 2017.

Beach, Derek - Pedersen, Rasmus Brun. Process-Tracing Methods: Foundations and Guidelines. University of Michigan Press, 2019.

Bennett, Andrew - Checkel, Jeffrey T. (Ed.). Process Tracing: From Metaphor to Analytic Tool. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.

Blackwill, Robert D. - Harris, Jennifer M. War by Other Means: Geoeconomics and Statecraft. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press, 2016.

Aydın-Düzgit, Senem - Kutlay, Mustafa - Keyman, E. Fuat. “Strategic Autonomy in Turkish Foreign Policy in an Age of Multipolarity: Lineages and Contradictions of an Idea.” International Politics, 2025. https://doi.org/10.1057/s41311-024-00638-w

Blanchard, Christopher M. “Saudi Arabia: Background and U.S. Relations”. Congressional Research Service, 2023. https://sgp.fas.org/crs/mideast/RL33533.pdf

Bronson, Rachel. Thicker than Oil: America’s Uneasy Partnership with Saudi Arabia. Oxford: Oxford University Press, 2006.

Charap, Samuel - Colton, Timothy. Everyone Loses: The Ukraine Crisis and the Ruinous Contest for Post-Soviet Eurasia. London: Routledge, 2017.

Chollet, Derek. The Long Game: How Obama Defied Washington and Redefined America’s Role in the World. New York: PublicAffairs, 2016.

Cordesman, Anthony H. – Hess, Ashley – Yaross, Nicholas S. Chinese Military Modernization and Force Development: A Western Perspective. Washington, DC: CSIS, 2013.

Efstathopoulos, Charalampos. Middle Powers in World Trade Diplomacy: India, South Africa and the Doha Development Agenda. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2015.

Friedberg, Aaron L. Getting China Wrong. Cambridge: Polity Press, 2022.

Fulton, Jonathan. China’s Relations with the Gulf Monarchies. New York: Routledge, 2018.

George, Alexander L. - Bennett, Andrew. Case Studies and Theory Development in the Social Sciences. Cambridge, MA: The MIT Press, 2005.

Kupchan, Charles. Isolationism: A History of America’s Efforts to Shield Itself from the World. Oxford: Oxford University Press, 2020.

Mabon, Simon. Saudi Arabia and Iran: Soft Power Rivalry in the Middle East. New York: I.B. Tauris, 2013.

Chaziza, Mordechai - Lutmar, Carmela. “Saudi Arabia’s Niche Diplomacy: A Middle Power’s Strategy for Global Influence.” World 6/2 65. (2025): 1-17. https://doi.org/10.3390/world6020065

Cooper, Andrew F. - Flemes, Daniel. “Foreign Policy Strategies of Emerging Powers in a Multipolar World: An Introductory Review.” Third World Quarterly 34/6 (2013): 943-962. https://doi.org/10.1080/01436597.2013.802501

Donduran, Can. “Hedging as a Security Strategy for Restrained Middle Powers: The Case of Türkiye.” Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi 13/1 (2025): 51-67. https://doi.org/10.14782/marmarasbd.1544083

Gonzalez Pujol, Ivan. “Theorising the Hedging Strategy: National Interests, Objectives, and Mixed Foreign Policy Instruments.” All Azimuth: A Journal of Foreign Policy and Peace 13/2 (2024): 193-214. https://doi.org/10.20991/allazimuth.1480020

Hertog, Steffen. “The Political Economy of Distribution in the Middle East: Is There Scope for a New Social Contract?” in Combining Economic and Political Development: The Experience of MENA. Ed. Giacomo Luciani. 88-113. Geneva: Graduate Institute Publications; Boston: Brill-Nijhoff, 2017.

Hurrell, Andrew. “Hegemony, Liberalism and Global Order: What Space for Would-Be Great Powers?” International Affairs 82/1 (2006): 1-19.

Ikenberry, G. John. “The End of Liberal International Order?” International Affairs 94/1 (2018): 7-23. https://doi.org/10.1093/ia/iix241

Kuik, Cheng-Chwee. “The Essence of Hedging: Malaysia and Singapore's Response to a Rising China.” Contemporary Southeast Asia 30/2 (2008): 159-185.

Medeiros, Evan S. “Strategic Hedging and the Future of Asia-Pacific Stability.” The Washington Quarterly 29/1 (2005): 145-167. https://doi.org/10.1162/016366005774859724

Fulton, Jonathan. China’s Changing Role in the Middle East. Atlantic Council, 2019. https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2019/06/Chinas_Changing_Role_in_the_Middle_East.pdf

Fakhro, Elham. “The Gulf States in the Multipolar Transition.” The Project on Middle East Political Science (POMEPS), 2016. https://pomeps.org/the-gulf-states-in-the-multipolar-transition

Patrick, Stewart. The Sovereignty Wars: Reconciling America with the World. Washington, DC: Brookings Institution Press, 2017.

Ping, Jonathan H. Middle Power Statecraft: Indonesia, Malaysia and the Asia-Pacific. London: Routledge, 2005.

Rakipoğlu, Mehmet. Dış Politikada Korunma (Hedging) Stratejisi: Soğuk Savaş Sonrası Suudi Arabistan’ın ABD, Çin ve Rusya İle İlişkileri. Konya: NEU Press, 2023.

Ripsman, Norrin M. - Taliaferro, Jeffrey W. - Lobell, Steven E. Neoclassical Realist Theory of International Politics. Oxford: Oxford University Press, 2016.

Roberts, Cynthia - Armijo, Leslie Elliott - Katada, Saori N. The BRICS and Collective Financial Statecraft. Oxford: Oxford University Press, 2017.

Shambaugh, David. China and the World. Oxford: Oxford University Press, 2020.

Stent, Angela. Putin’s World: Russia Against the West and with the Rest. New York: Twelve, 2019.

Stuenkel, Oliver. Post-Western World: How Emerging Powers Are Remaking Global Order. Cambridge: Polity, 2016.

Tüfekçi, Özgür - Dağ, Rahman (Ed.). “Introduction to Trends and Transformations in World Politics” in Trends and Transformations in World Politics. Tüfekçi, Özgür. - Dağ, Rahman. (Eds). Lanham: Lexington Books, 2022.

Tüfekçi, Özgür - Dağ, Rahman. “Introduction: Great Power Politics” in Great Power Politics in Greater Eurasia: Regional Alliances, Institutions, Projects, and Conflicts. Tüfekçi, Özgür - Dağ, Rahman. (Eds). Lexington Books.Lanham: Lexington Books, 2023.

Ulrichsen, Kristian Coates. The Gulf States in International Political Economy. London: Palgrave Macmillan, 2015.

Yin, Robert K. Case Study Research and Applications: Design and Methods. Los Angeles: Sage Publications, 2018.

Ossa, Helja. “European Strategic Autonomy in the Transatlantic Security Context: American Perceptions of European Security and Defence Integration 1998-2022.” European Security 34/3 (2025): 495-518. https://doi.org/10.1080/09662839.2025.2464530

Rakipoğlu, Mehmet - Kurt, Menderes. “Suudi Arabistan-İsrail Örtülü İttifakını Anlamlandırmak.” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 6/2 (2019): 101-132. https://doi.org/10.26513/tocd.596725

Rose, Gideon. “Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy.” World Politics 51/1 (1998): 144-172. https://doi.org/10.1017/S0043887100007814

Seitkozha, Yelnur - Raev, D. S. “Strategic Hedging by Middle Powers in a Fragmented Bipolar Order.” International Relations and Regional Studies 60/2 (2025): 234-254. https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.60.2.015

Tessman, Brock F. “System Structure and State Strategy: Adding Hedging to the Menu.” Security Studies 21/2 (2012): 192-231. https://doi.org/10.1080/09636412.2012.679203

Zhang, Yongjin. “Crucial yet Limited: China’s Role in the Saudi-Iranian Rapprochement.” Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies 18/3 (2024): 243-259. https://doi.org/10.1080/25765949.2024.2411104

Moeini, Arta - Paikin, Zachary - Mott, Christopher - Polansky, Daniel. Middle Powers in the Multipolar World. The Institute for Peace & Diplomacy, 2022.

Saade, Cindy. “Hedging at the Crossroads: Saudi Arabia’s Strategic Dilemma Between U.S. Security Ties and Chinese Economic Engagement.” The North Atlantic Policy Forum, 2025. https://www.napforum.org/policy-briefs/hedging-at-the-crossroads-saudi-arabia-s-strategic-dilemma-between-u-s-security-ties-and-chinese-economic-engagement

Sager, Abdulaziz. “Saudi Arabia’s Diplomacy and the Changing World Order.” Gulf Research Center, March 6, 2025. https://www.grc.net/single-commentary/232

Tagliapietra, Alberto - Casaroes, Guilherme. Shaping a New World? Middle Powers and Global Governance. The Policy Center for the New South, May 14, 2025. https://www.policycenter.ma/sites/default/files/2025-05/PB_30-25%20%28Alberto%20Tagliapietra%20%26%20Guilherme%20Casaro%CC%83es%29.pdf

Ulrichsen, Kristian Coates - Finley, Mark - Krane, Jim. The OPEC+ Phenomenon of Saudi-Russian Cooperation and Implications for US-Saudi Relations. Rice University’s Baker Institute for Public Policy, October 18, 2022. https://doi.org/10.25613/0B0F-J592

Ulrichsen, Kristian Coates. The Gulf States and the Rebalancing of Regional and Global Power. Rice University’s Baker Institute for Public Policy, 2014.

World Bank. World Development Indicators. 2023.

Internet References

“Saudi Arabia Welcomes Deal to Integrate Northeast Syria into State Institutions.” Al Arabiya English. 11 Mart 2025. https://english.alarabiya.net/News/saudi-arabia/2025/03/11/saudi-arabia-welcomes-deal-to-integrate-northeast-syria-into-state-institutions

Al-Kinani, Mohammed. “Saudi Arabia Forges Ahead in AI and Tech Through US Partnerships.” Arab News, May 15, 2025. https://www.arabnews.com/node/2600839/business-economy

Alhamawi, Lama. “Saudi Arabia is ‘Neutral Setting’ for US-Russia Talks, Says Political Commentator.” Arab News, February 18, 2025. https://www.arabnews.com/node/2590729

“Saudi Arabia Pledges to Aid in Syria’s Revival: Syrian Foreign Minister.” Anadolu Agency. January 3, 2025. https://www.aa.com.tr/en/middle-east/saudi-arabia-pledges-to-aid-in-syrias-revival-syrian-foreign-minister/3441069

“Saudi Arabia, Qatar to Provide Joint Financial Support for Public Sector Employees in Syria.” Anadolu Agency. May 31, 2025. https://www.aa.com.tr/en/middle-east/saudi-arabia-qatar-to-provide-joint-financial-support-for-public-sector-employees-in-syria/3585234

Eaglen, Mackenzie. “China’s ‘Breakneck Speed’ Military Modernization Is a Threat to America.” American Enterprise Institute (AEI). June 04, 2025. https://www.aei.org/op-eds/chinas-breakneck-speed-military-modernization-is-a-threat-to-america

“Saudi Arabia Agrees to Buy Russian S-400 Air Defence System - Arabiya TV.” Reuters. October 5, 2017. https://www.reuters.com/article/world/saudi-arabia-agrees-to-buy-russian-s-400-air-defence-system-arabiya-tv-idUSKBN1CA1OE/

Sager, Abdulaziz. “Saudi Diplomacy and the Changing World Order.” Al Majalla. March 5, 2025. https://en.majalla.com/node/324632/politics/saudi-diplomacy-and-changing-world-order

Teslova, Elena. “Russia-US Talks Kick Off in Saudi Arabia's Capital Riyadh.” Anadolu Agency. February 18, 2025. https://www.aa.com.tr/en/americas/russia-us-talks-kick-off-in-saudi-arabias-capital-riyadh/3485116

Trevithick, Joseph. “Saudis Kick Off Historic Moscow Visit With Plans to Buy S-400 Air Defense System.” The War Zone, June 29, 2019. https://www.twz.com/14913/saudis-kick-off-historic-moscow-visit-with-plans-to-buy-s-400-air-defense-system

Vidal, Albert. “Saudi Arabian Military Industries (SAMI): Fueling the Growth of Saudi Defense Industry.” Gulf International Forum, July 17, 2023.

“China’s Tech Firm Huawei Introduces AI Initiatives in Saudi Arabia.” Xinhua. September 3, 2024. https://english.news.cn/20240903/7e543978de0c41c7844c6810ed66b1a7/c.html

İndir

Yayınlanmış

2025-10-15

Nasıl Atıf Yapılır

Üçağaç, A. (2025). Çok Kutuplu Dünya Düzeninde Orta Güçlerin Stratejik Konumlanması: Suudi Arabistan Örneği. Nous Academy Journal, (5), 1–15. https://doi.org/10.5281/zenodo.17347368

Sayı

Bölüm

Makaleler