Hassân bin Sâbit’in Cahiliye Dönemi ve İslâmî Döneme Ait Seçilmiş Methiye Örneklerinden Hareketle Ele Aldığı Konuların Mukayesesi


DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17347428Anahtar Kelimeler:
Hassân bin Sâbit, Methiye, Mukayese, Peygamber şairiÖzet
Hassân bin Sâbit, şiirin ve şairin konumunun çok etkin olduğu Cahiliye döneminde ün kazanmış Medineli bir şairdir. İslam’a girdikten sonra da şiirlerine devam etmiş ve eserlerini İslam için bir hizmet aracı olarak kullanmıştır. Hz. Peygamber’in teşvikiyle şiirlerini bu amaçla kullandığı için “Peygamber Şairi” olarak nitelenmiştir. İslam öncesi ve İslam sonrası dönemlere ait şiirlerinin oluşu bizlere, şiirlerinde İslamiyet’in etkisiyle değişikliklerin olup olmadığını ve yine şiirlerinde İslam öncesi dönemden izler taşıyıp taşımadığını mukayese etme imkânı sunmuştur. Hassân bin Sâbit’in, İslam öncesi ve İslam sonrası dönemlerde hiciv, mersiye, methiye gibi çeşitli alanlarda şiirleri mevcut olduğu için; bu çalışmamızda seçilmiş methiye örnekleri üzerinden, ele aldığı konularda görülen değişiklikler mukayese edilerek incelenmiştir. İnceleme öncesinde, şairimizi daha iyi tanıyabilmek ve o dönemde şiirin etkisini daha iyi anlayabilmek için Hassân bin Sâbit’in hayatına, şiirin toplumsal ve kültürel konumuna kısaca değinilmiştir. Akabinde yapılan şiir mukayeseleri ile de şiirlerindeki İslami etkiler ve Cahiliye dönemi etkileri, o dönemde şiir için önem ihtiva eden konular dikkate alınarak değerlendirilmiştir.
Referanslar
Ayyıldız, Esat. “Hassân b. Sâbit’in Methiyeleri”. Iches Uluslararası İnsani Bilimler ve Eğitim Bilimleri Kongresi Tam Metin Kitabı. ed. Meriç Eraslan. 286-289. Asos Yayınevi, 2019. https://www.academia.edu/41479587/Hass%C3%A2n_B_S%C3%A2bit_in_Methiyeleri
Belâzurî, Ahmed ibn Yahyâ. Ensâbü’l-Eşrâf: İslam Tarihinde Öncü Şahsiyetler. ed. Adnan Demircan. çev. Mehmet Akbaş - Musa Kâzım Yılmaz. 4 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, Bilnet Matbaacılık ve Yayıncılık A. Ş., 2020.
Çiftçi, Faruk. “Hassân b. Sabit’in Hz. Peygamber İçin Söylediği Mersiyeler”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2004), 79-95.
Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-1. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2. Basım, 2012.
Durmuş, İsmail. “Methiye”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 11 Eylül 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/methiye
Efendioğlu, Mehmet. “Muhadramûn”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 11 Eylül 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/muhadramun
Elmalı, Hüseyin. “Hassân b. Sâbit”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 11 Eylül 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/hassan-b-sabit
Eşrakî, Salâhu’d-Din. “Mezâhiru’t-Tahavvüli fî ş’ir’i Hassân bin Sâbit el-İslamî”. Sahifetü’l Musakkafi. https://www.almothaqaf.com/readings-5/945922 02 Mayıs 2020. Erişim 15 Ağustos 2025. https://www.almothaqaf.com/readings-5/945922
Fırat, Mustafa. Hassân b. Sabît’in İslam Sonrası Şiirlerinde Cahiliye Döneminin Etkileri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Temel İslam Bilimleri, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
Halit, Özkan. “Zibrikân b. Bedr”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 11 Eylül 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/zibrikan-b-bedr
Hassân b. Sâbit. Dîvânu Hasân b. Sabît el-Ensârî / Şerhu Yûsuf Îd. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
Hatipoğlu, İbrahim. “Muammerûn”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 11 Eylül 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/muammerun
Hazer, Dursun. “Hassân b. Sabît ve Ka’b b. Mâlik’in Şiirlerinde Hz. Peygamber (sav) İmajı”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 18/47 (2018), 191-214. https://doi.org/10.32330/nusha.477362
Hazer, Dursun. “Hz. Muhammed’in Şairi Hassân b. Sabit’in Şiirlerinde Övülen ve Yerilen Değerler”. İslami İlimler Dergisi 1/1 (2006), 85-116.
Kahyaoğlu, Yasin. “Resulullah’ın Şâiri Hassân b. Sâbit’in Hayatı ve Şiirleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1996), 317-323.
Karadağ, Mehmet. Hassân b. Sâbit’in Hayatı ve Şairliği. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
Kök, Bahattin. “Hassân b.Sabît’in Şiirleriyle İslâm’a Hizmetleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (1986), 123-139.
Muhammed b. Selâm el-Cumahî. Tabakâtu’ş-Şuarâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1988.
Özdemir, Abdurrahman. “Peygamber Şairi Hassân b. Sabît ve Divanı”. İstem 2/4 (2004), 201-218.
Tüccar, Zülfikar. “Hutay’e”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 11 Eylül 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/hutaye
Yalar, Mehmet. “İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (2009), 61-88.
https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Tevbe-suresi/1363/128-129-ayet-tefsiri “Tevbe Suresi 128-129. Ayet Tefsiri - Diyanet İşleri Başkanlığı”. Erişim 11 Eylül 2025. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Tevbe-suresi/1363/128-129-ayet-tefsiri

İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Hicret Haşimi

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.