Moral Dilemmas in Humanitarian Aid Activities
Özet Görüntüleme: 173 / PDF İndirme: 110
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10012531Anahtar Kelimeler:
Uluslararası İlişkiler, İnsani yardım, İç savaş, Ahlaki ikilem, İnsani yardım faaliyetleri, İnsani yardım kuruluşlarıÖzet
Hayati önem taşıyan insani yardım faaliyetleri yüzyıllardır gelişerek devam etmekte ve afetler, savaşlar gibi olağanüstü zor durumlarda insanların temel ihtiyaçlarını sağlamak amacıyla çeşitli aktörler tarafından hayata geçirilmektedir. Son yüzyılda, değişen savaş anlayışı ve ortaya çıkan yeni savaş kavramı ile insani yardım faaliyetleri önemli bir tartışma konusu haline gelmiştir. Acıları dindirmek, var olan durumu iyileştirmek ve insani bir krizin ortaya çıkmasının önüne geçmek gibi iyi bir amaç taşıyan insani yardım faaliyetlerinin bazı durumlarda bu iyi niyetlerinin, yarardan çok zarar getirebileceği anlaşılmıştır. Bu durumun temelinde insani yardım faaliyetleri sırasında çeşitli nedenlerle yaşanan ahlaki ikilemler yer almaktadır. İnsani yardım faaliyetleri tarafsızlık, bağımsızlık, insancıllık ve ayrım gözetmeme ilkelerine dayanmaktadır fakat iç savaşlar sırasında bu ilkelere sadık kalmak zor olabilmektedir. İnsani yardım faaliyetlerinin nasıl ve neden olumsuz bir sonuç doğurduğu iyi analiz edilmelidir. Bir iç savaşta yapılan bir insani yardım faaliyetinde çeşitli nedenlerle ahlaki ikilemler yaşanabilir ve bu ikilemler çeşitli kötü sonuçlar ortaya çıkmasına neden olabilir. Tüm bunlar sonucunda ise iç savaşın süresi ve şiddeti artabilir. Böylece daha az insanın zarar görmesi hedeflenirken ahlaki ikilemler sonucunda daha fazla insanın zarar gördüğü bir ortam oluşabilmektedir. Bu durum son 50 yılda yaşanan iç savaşların neredeyse tamamında görülmüştür. Ruanda, Bosna, Nijerya, Afganistan ve Yemen İç Savaşları’nın her biri farklı coğrafyalarda olsa da benzer ahlaki ikilemleri görmek mümkündür. Ahlaki ikilemin yaşanmasına neden olan pek çok faktör bulunmaktadır. Örneğin insani yardım kuruluşları ya da insani yardım çalışanları, bağışçılar, yardım edilen toplumun yapısı, insani yardım ilkeleri, tehdit ve zorlama, yardımın araçsallaştırılması gibi unsurlar yardım faaliyetleri sırasında ahlaki ikilem yaşanmasına neden olabilmektedir. İnsani yardım ilkelerinden biri olan tarafsızlık ilkesinin sahaya göre yeniden değerlendirilmemesi sonucunda Ruanda’da savaşın bir soykırıma dönüşmesine zemin hazırlanmışken, ayrımcılık nedeniyle Bosna’da yardımların öncelikle Sırplara dağıtıldığı ve Sırp militanlarının güçlenerek savaşın şiddetini artırdığı görülmüştür. Afganistan ve Nijerya’da yardımlar siyasi nedenler ile araçsallaştırılırken, Yemen’de Husi milislerinin zorlama ve tehditleri sonucunda ahlaki ikilem yaşayan yardım çalışanları nedeniyle yardımlar, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılamamıştır. Tüm bu örnekler sonucunda ise yaşanan insani krizler daha da derinleşerek daha fazla insanın ölümüne, yaralanmasına ve aç kalmasına neden olmuştur. İnsani Yardım faaliyetleri sırasında yaşanan ahlaki ikilemlerin tamamen önüne geçilmesi zor olabilir fakat en az seviyeye indirilebilir. Yaşanan ahlaki ikilemleri en aza indirmek için çeşitli adımlar atılmalıdır. Değişen dünya ile birlikte değişen savaş ve yardım kavramları iyi analiz edilerek yardım faaliyetlerinde ahlaki ikilemler en aza indirilmelidir. Bu noktada geçmişten ders çıkarmak, yardım verilecek bölgenin ve insanının iyi analiz edilmesi, yardım çalışanlarının ev bağışçıların seçiminde dikkatli olunması, doğru karar verme sürecinin sağlanması ve etik eğitim büyük önem taşımaktadır. Dikkat edilmesi gereken bu noktaların eksikliğinde iyi niyetle yapılan bir faaliyetin yarardan çok zarar getirdiği artık bilinmektedir. Bu çalışmada, iç savaşlarda yapılan insani yardım faaliyetlerinde yaşanan ahlaki ikilemlere değinilecektir. Ahlaki ikilemler incelenerek nedenleri ve sonuçları tartışılacaktır. Seçilen iç savaşlarda yaşanan ahlaki ikilemler ve bu ikilemler sonucunda savaşın süre ve şiddetinin nasıl etkilendiği incelenecektir. Bu çerçevede Ruanda, Bosna, Nijerya, Afganistan ve Yemen İç Savaşları başta olmak üzere son 50 yılda yaşanan çeşitli iç savaşlarda yapılan insani yardım faaliyetlerinde yaşanan ahlaki ikilemler ele alınacaktır. Ardından ise iç savaşlarda yapılan insani yardım faaliyetlerinde yaşanan ahlaki ikilemlerin nasıl çözüleceği tartışılarak yardım faaliyetlerinin savaşın süre ve şiddetini artırmasının nasıl önüne geçilebileceği analiz edilecektir.
Referanslar
Anthony, A. “Does Humanitarian Aid Prolong Wars?” The Guardian (2010). https://www.theguardian.com/society/2010/apr/25/humanitarian-aid-warlinda-polman
Bakır, Z. “Etkin İnsani Yardım ve Şeffaflık”. İNSAMER 1 (2018), 1-13. https://www.insamer.com/tr/etkin-insani-yardim-ve- seffaflik_1606.html
Bradley, O. “The Success of Humanitarian Aid to Bosnia and Herzegovina”. Borgen Magazine (2018). https://www.borgenmagazine.com/humanitarian-aid-to-bosnia-herzegovina/
Broussard, G., & Rubenstein, L. S., & Robinson, C., & Maziak, W., & Gilbert, S. Z., & DeCamp, M. Challenges to Ethical Obligations and Humanitarian Principles in Conflict Settings: A Systematic Review. Journal of International Humanitarian Action 4/1 (2019), 1-13. https://link.springer.com/article/10.1186/s41018-019-0063-x
Calain, P. “In Search of the 'New Informal Legitimacy' of Médecins Sans Frontières”. Public Health Ethics 5/1 (2012), 56.
Clarinval, C., & Biller-Andorno, N. Challenging Operations: An Ethical Framework to Assist Humanitarian Aid Workers In Their Decision-Making Processes. PLoS Currents 6 (2014), 2-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4073807/#ref18
Donini, A. The Golden Fleece: Manipulation and Independence in Humanitarian Action. ICRC 147 (2012), 1169-1172. https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/review/2012/irrc-887-book-review-donini.pdf
Elayah, M., & Gaber, Q., & Fenttiman, M. “From Food to Cash Assistance: Rethinking Humanitarian Aid in Yemen”. Journal of International Humanitarian Action 7/1 (2022), 1-8.
Hammond, L. The Power of Holding Humanitarianism Hostage and the Myth of Protective Principles. Humanitarianism in Question (2008).
Desgrandchamps, M. L. Organising the Unpredictable: The Nigeria–Biafra War and Its Impact on the ICRC. International Review of the Red Cross 94/888 (2012), 1409-1423.
Kılıç, M. “Afganistan’da İnsani Durum”. İNSAMER Analiz 2 (2022). https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/afganistanda-insani-durum.pdf
Narang, N. Assisting Uncertainty: How Humanitarian Aid Can Inadvertently Prolong Civil War. International Studies Quarterly (2015), 184–195. https://www.jstor.org/stable/43868851
Polman, L. Kriz Kervanı. Y. y.: Paloma Yayınevi, 2014. 128.
Schwartz, L., & Sinding, C., & Hunt, M., & Elit, L., & Redwood-Campbell, L., & Adelson, N., & DeLaat, S. “Ethics in Humanitarian Aid Work: Learning from the Narratives of Humanitarian Health Workers”. AJOB Primary Research 1/3 (2010), 47-52. https://www.researchgate.net/publication/244886786_Ethics_in_Humanitarian_Aid_Work_Learning_From_the_Narratives_of_Humanitarian_Health_Workers
Schweizer, B. “Moral Dilemmas for Humanitarianism in the Era of Humanitarian Military Interventions”. International Review of the Red Cross 86/855 (2004), 547-564. https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/other/irrc_855_schweizer.pdf
Semercioğlu, H. Bosna Hersek’te Yaşanan Boşnak-Sırp Çatışmasının Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 16/63 (2017), 1354.
Slim, H. Doing The Right Thing: Relief Agencies, Moral Dilemmas and Moral Responsibility in Political Emergemcies and War. Disasters 21/3 (1997), 244-257.
Taye, S. “The Dilemma for Humanitarian Principles and the Taliban”. Centre for Humanitarian Leadership (2021). https://centreforhumanitarianleadership.org/the-centre/news/the-dilemma- for-humanitarian-principles-and-the-taliban/
Terry, F. Violence Against Health Care: Insights from Afghanistan, Somalia, and the Democratic Republic of the Congo. International Review of the Red Cross 95/889 (2013), 23-39.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Sedanur Karakoç
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.