Kadın’ın Varlıksal Değeri ve Toplumdaki Varoluşuna Dair Alternatif Bir Düşünce: Ali Şeriati Örneği
Özet Görüntüleme: 54 / PDF İndirme: 63
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13919999Anahtar Kelimeler:
Kadın, Dini Gelenek, Sosyal Değişim, Ali ŞeriatiÖzet
Kadınların, tarih boyunca çocukların eğitimi ve kültürel değerlerin aktarımı gibi önemli roller üstlenmelerinin yanı sıra aynı zamanda toplumun vazgeçilmez bir unsuru oldukları yadsınamaz bir vakıadır. Buna rağmen, günümüz bazı aile ya da toplumlarında olduğu gibi tarihin birçok döneminde de erkeğin gölgesinde kalmış ve öteki olarak lanse edilip ikincil konumda olmuştur. Bununla beraber büyük ölçüde sosyal hayattan soyutlanmış ve özgürlüğü kısıtlanıp etkisizleştirilmesine rağmen toplumsal düzenin sağlanması gibi birçok sorumluluk yine kadına yüklenmiştir. Bu durumu uzun yıllar boyunca bir alın yazısı olarak telakki eden kadın, genellikle kendisinden güçlü olan erkeğin ya da “erkekçe” yorumlanan dinin boyunduruğu altında sömürülmüştür. Sanayi devrimi ile birlikte kadınların iş gücüne katılmasıyla beraber sosyal ve ekonomik bağımsızlıklarını kazanmaları için bir fırsatın ortaya çıktığı söylenebilir. Yine 20. yüzyılın ortalarından itibaren kadınlar, eğitim, iş gücü, sağlık ve sosyal hizmetler alanlarında önemli kazanımlar elde ederek özellikle feminist hareket sayesinde, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın hakları konusunda büyük bir etki yarattığı göz ardı edilemez. Ancak yine de bütüncül varoluşunu gerçekleştiremeyen kadının toplumdaki konumu ve bu konumun olabildiğince iyileştirilmesi, İranlı bir düşünür ve sosyolog olarak, toplumsal ve dini konulardaki derin analizleriyle tanınan Ali Şeriati’nin perspektifinden sunulmaya çalışılmıştır. Şeriati, İslam düşüncesini ve kadınların rolünü yeniden yorumlayarak, kadınların toplumda eşit haklara sahip olmalarını savunur. İslam'ın kadınlara yönelik adalet ve eşitlik vurgusunu ön plana çıkarır. Bununla beraber kendisi, kadının toplumsal rolünü vurgulayarak, sadece aile yapısının bir parçası olmadığını, aynı zamanda toplumun varoluşunu gerçekleştirebilmesi için de kadının kendi varoluşunu gerçekleştirmesini gerektiği hususunu kritik bir ön şart olarak belirtmiştir. Düşünürümüzün, söz konusu sorunun üstesinden, ancak alışılagelmiş ataerkil ve irrasyonel olan din anlayışlarından sıyrılıp ve sömürü düzenine dayanmakla beraber tanrısız bir hayat fikrine yelken açan batı kaynaklı fikirlerden uzak durularak gelinebileceğini yönündeki düşünceleri belirtilmiştir.
Referanslar
Berktay, Fatmagül. Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın: Hıristiyanlık’ta ve İslamiyet’te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları, 1996.
Çelik, Onur. “Ali Şeriati’nin Düşünsel Dünyası ve Siyasal Fikirleri; Şahsiyetler, Olaylar ve Olgular”. KutBilim Sosyal Bilimler ve Sanat Dergisi 3/1 (2023), 1-10. https://doi.org/10.58642/kutbilim.1229832
Demir, Yunus. Ali Şeriati’nin Düşüncesinde Batı Eleştirisi. Muş: Muş Alparslan Üniversitesi, 2023.
Demirulus, Pervin. Dinsel Rol Gerilimi: Kadın Din Eğitimcilerinin Kadınla İlgili Din Algıları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma (İzmir - Van Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2013.
Gürkan, Salime Leyla. Yahudilikte Kadın. ed. Saliha Okur Gümrükçüoğlu. İstanbul: KADEM Kadın ve Demokrasi Derneği, 2021.
Hosseini, Ziba Mir. “Müslüman Kadınların Eşitlik Arayışı: İslam Hukuku ve Feminizm”. çev. Saadet Altay. e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR) 11/2 (2019), 1044-1053. https://doi.org/10.26791/sarkiat.586108
Karadağ, Nazım. “Ali Şeriati’nin Özgürlük Belirlenimleri ve Dinin Çözümleyici Fonksiyonu”. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 13 (2023), 567-587. https://doi.org/10.47994/usbad.1228750
Karakaya, Enes. Ali Şeriati’nin Sosyal Sınıf, Irkçılık ve Ekonomik Yapı Kavramlarına Bakışı. Tunceli: Munzur Üniversitesi, 2022.
Kazıcı, Ziya. “İslâm’da Kadın: (Bir Mukayese)”. İlahiyat Akademi 11 (2020), 57-72.
Lewinshon, Richard. Cinsi Âdetler Tarihi. çev. Ender Gürol. İstanbul: Varlık, 1966.
Mernissi, Fatima. Kadınların İsyanı ve İslami Hafıza. çev. Aytül Kantarcı. Ankara: Epos Yayınları, 2003.
Mernissi, Fatima. Peçenin Ötesi (İslam Toplumunda Kadın Erkek Dinamikleri). çev. Mine Küpçü. İstanbul: Yayınevi Yayıncılık, 1995.
Okutan, Birsen Banu. Türkiye’de Popüler Kültür ve Din İlişkisi: Kadın Üzerine Bir Araştırma (İstanbul Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2012.
Oldmeadow, Harry (ed.). Geleneğe İhanet: Modernitenin Manevî Krizine Dair Makaleler. İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.
Özcoşar, Ümit. Ali Şeriati’nin Sosyoloji Anlayışı. Mardin: Artuklu Üniversitesi, 2014.
Şeriati, Ali. Anne Baba Biz Suçluyuz. çev. Kerim Güney. İstanbul: Bayrak Matbaası, 2004.
Şeriati, Ali. Bütün Eserleri 06 Hac. ed. Hicabi Kırlangıç - Derya Örs. çev. Ejder Okumuş. Ankara: Fecr Yayınları, 2007.
Şeriati, Ali. Bütün Eserleri 21 Kadın (Fatıma Fatımadır). ed. Hicabi Kırlangıç - Derya Örs. çev. Esra Özlük. Ankara: Fecr Yayınları, 2010.
Şeriati, Ali. İslam ve Sınıfsal Yapı. ed. Derya Örs - Hicabi Kırlangıç. çev. Doğan Özlük. Ankara: Fecr Yayınları, 3. Baskı, 2012.
Şeriati, Ali. Medeniyet ve Modernizm. çev. İsa Çakan. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2. Baskı, 2005.
Taş, Gün. “Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri”. Akademik Hassasiyetler 3/5 (2016), 163-175.
Walters, Margaret. Feminizm. çev. Hakan Gür. Ankara: Dost Kitabevi, 2. Baskı, 2009.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Faruk Toy
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.