Tanrı Kanıtlamaları ve Çıkış Teorilerinin Tanrı Tasavvur Kuramları Açısından İncelenmesi
Özet Görüntüleme: 11
/ 
PDF İndirme: 4
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13919992Anahtar Kelimeler:
Felsefe, Tanrı Tasavvurları, Nesne İlişkisi Kuramı, Bağlanma Kuramı, Bilişsel KuramÖzet
Semâ'daki yıldızlara doğru başını kaldıran insanın hayrete düşüşünden bu yana, Tanrı tarihin en mühim konusu olagelmiştir. İnsanların Tanrı ile ilişkileri ona dair oluşturdukları tasavvurlarla yakından ilişkilidir. Bu makalede, Tanrı tasavvur kuramları bağlamında Tanrıdan çıkış teorilerinde ve Tanrı kanıtlamalarında Tanrı'nın nasıl tasavvur edildiği incelenmektedir. Tanrı tasavvur kuramları, özünde bilişsel ve ilişkisel olmak üzere iki ana damar üzerinde şekillenmektedir. Bu iki ana başlığın altında, üç temel Tanrı tasavvur kuramı karşımıza çıkmaktadır. Bunlar: Nesne ilişkileri kuramı, Bağlanma kuramı ve Bilişsel gelişim kuramıdır. Bu kuramlar bağlamında, iki tür Tanrı tasavvuru ön plana çıkmaktadır. Birincisi, otorite mefhumu üzerine bina edilmiş olup Baba/kontrol/güç anlayışı etrafında şekillenmektedir. İkincisi ise muhabbet ve merhamet rabıtası ile ifade edilen Anne/seven Tanrı tasavvurudur. Araştırmamız, en isabetli teorinin bu iki kutbu mezceden bilişsel kuram olduğunu tespit etmektedir. Makalede bu kuramlar bağlamında ortaya çıkan olumlu ve olumsuz Tanrı tasavvurları detaylı bir şekilde incelenmektedir. Tanrı kanıtlamaları ve Tanrı'dan çıkış teorilerinden hareketle ortaya çıkan Tanrı tasavvurları, bu kuramlarla irtibatlandırılarak tespit edilecektir. Fiziki Tanrı kanıtlamaları ve ex nihilo görüşlerinin Baba Tanrı tasavvuru ile ilişkili olduğu tespit edilmektedir. Metafiziki Tanrı kanıtlamaları ve Sudur teorisinin geleneksel yorumu ise Anne Tanrı tasavvuruyla ilişkili olduğu öne sürülmektedir Akabinde bu tasavvurlar, bilişsel kuram zaviyesinden değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Burada, ortaya çıkış teorilerinin geleneksel yorumundaki Tanrı tasavvurlarının bilişsel kurama tam anlamıyla mutabık olmadığı görülmektedir. Amacımız Tanrı tasavvurlarının bilişsel kuramı merkeze aldığımızda ortaya çıkan uyumsuzluklarını vurgulamak ve bu açıdan ilgili tasavvurların tutarlılığını tartışmaya açmaktır.
Referanslar
Aydın, Ali Rıza. “Tanrı Algısına Jungçu Bir Bakış”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/28 (2010), 53-61. https://doi.org/10.17120/omuifd.02522.
Aydoğan, Hüseyin. Plotinos Felsefesine Giriş. Sakarya: Değişim Yayınları, 2021.
Bowlby, John. Bağlanma. çev. Tuğrul Veli Soylu. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2013.
Corbin, Henry. İslam Felsefesi Tarihi. çev. Hüseyin Hatemî. İstanbul: İletişim Yayınları, 12. Basım, 2020.
Çetin, Özer. “Erich Fromm’da Tanrı Tasavvuru”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/3 (2018), 75-98.
Freud, Sigmund. Totem ve Tabu. çev. Niyazi Berkes. İstanbul: Çağdaş Matbaacılık Yayıncılık, 1998.
Gazzalî, Ebû Hâmid. Tehâfütü'l-felâsife. thk. Süleymân Dünyâ. Kahire: Darü’l-Mâarif, 1966.
Gazzâlî, Ebû Hâmid. el-İḳtiṣâd fi’l-iʿtiḳād. nşr. Muvaffak Fevzi el-Cebr. Dımaşk: el-Hikme, 1994.
Göcen, Gülüşan. “Geçmişten Günümüze Kadın Tasavvurunun İnançla Birlikte Seyri: Freud, Jung ve Fromm’un Kadına Dair İzdüşümleri”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/3 (2019), 1121-1141. https://doi.org/10.18505/cuid.547743.
Hacıkeleşoğlu, Hızır - Karaca, Faruk. “Ebeveyn Tutumlarının Tanrı Tasavvuru İle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (2021), 195-236. https://doi.org/10.21054/deuifd.895310.
Hayta, Akif. “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslâm’da Allah Tasavvuru”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/12 (2006), 29-63.
Hume, David. Din Üstüne. çev. Mete Tunçay. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 4. Basım, 2004.
İbn Sînâ. Kitâbu’n-Necât. thk. Macit Fahri. Beyrut: Menşûrâtü Dâri'l-Âfâki'l-Cedîde, 1982.
İbn Sînâ. Mecmu’ Resâil: er-Risâletü’l-Arşiyye. nşr. Seyyid Zeynelabidin Musevi. Haydarabad: Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmâniyye, 1354.
İbnü'l-Arabî, Muhyiddin. Resâilü İbn Arabi: Risâletü’l-celâl ve’l-cemâl. Beyrut: Dâr’u İhyâu't Terâsu'l Arabî, 1943.
Jung, Carl Gustav. Analitik Psikoloji Sözlüğü. çev. Nur Nirven. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2016.
Jung, Carl Gustav. Dört Arketip. çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis Yayınları, 2005.
Jung, Carl Gustav. Feminen Dişilliğin Farklı Yüzleri. çev. Tuğrul Veli Soylu. İstanbul: Pinhan Yayınları, 5. Basım, 2021.
Kant, İmmanuel. Ethica – Etik Üzerine Dersler. çev. Oğuz Özügül. İstanbul: Pencere Yayınları, 2007.
Kaval, Musa. “Mevlâna’nın Bakışıyla Çile ve Gözyaşı”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3/2 (2010), 90-99. https://doi.org/10.12780/UUSBD74
Kısa, Cihad. Nesne İlişkileri Kuramı ve Tanrı Tasavvuru. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
Mehmedoğlu, Ali Ulvi. "C. G. Jung’un Tanrı Anlayışı". Toplum Bilimleri Dergisi 7/14 (2013), 15-26.
Schelling, F. W. J. İnsan Özgürlüğünün Özü Üzerine. çev. Mehmet Barış Albayrak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2019.
Schopenhauer, Arthur. Din Üzerine. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 2. Basım, 2011.
Semerkandî, Alâeddin. Baḥrü’l-ʿulûm. thk. Ali Muhammed Muavvaz. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1993.
Stevens, Anthony. Jung. çev. Ayda Çayır. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1999.
Usluoğulları, Betül vd. “Her Yönüyle Mikrokimerizm”. J Clin Obstet Gynecol 23/2 (2013), 92-98.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Hamza Yaser Mahmoud Khrais
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
