Tanrı'nın Mükemmellik Sıfatı Bağlamında Teizm ve Deizmin İddialarının Karşılaştırılması

Özet

Tanrı'nın varlığına, sıfatlarına ve evrenle olan ilişkisine dair fikir ayrılıkları farklı Tanrı yaklaşımlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Teistik dinlerin Tanrı'nın varlığına ve evrenle olan ilişkisinin sürekli oluşuna dair yaklaşımı, onları diğer Tanrı yaklaşımlarından ayırmaktadır. Deizmin ve teizmin Tanrı hakkındaki tasavvurlarını inceleyeceğimiz bu makalede teistik dinler ile deizmin Tanrı hakkındaki fikirlerini karşılaştırmalı bir şekilde ele almaktayız. Teizm düşüncesinde Tanrı'ya atfedilen mükemmellik sıfatı (kudret, ilim vb.) ve onun bu mükemmelliği neticesinde evrenle ve insanla olan ilişkisi incelenmeye değerdir. Mutlak anlamda her şeye gücü yeten, her şeyin bilgisine sahip olan, evrene sürekli bir şekilde müdahale edebilen bir Tanrı'nın varlığı fikri, onun hakkında araştırmaya yapmaya sevk etmektedir. Öte yandan Tanrı'nın yaratan ve kendi haline bırakan bir fonksiyonu olduğunu düşünen deizm düşüncesinde de Tanrı'nın evrenle olan ilişkisi dikkat çekicidir. Evrene müdahalede bulunmayan Tanrı'nın, teizm düşüncesinde kabul edilen vahiy, nübüvvet, dua gibi kavramları ile ilişkilendirilmesi de muhaldir. Bu bağlamda deizm düşüncesinin var olan ama yönlendirmeyen Tanrı tasavvuru incelenmeye değerdir. Çalışmamız Tanrı'ya dair bu yaklaşımları inceleyip mukayese etmekte ve bu konuda bütüncül bir bakış ortaya koymayı hedeflemektedir.